Της Ζωής Καστελιανού*
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Ηράκλειο. Είμαι μέλος της Βικελαίας Βιβλιοθήκης από τα παιδικά μου χρόνια, έχω δανειστεί παιδικά βιβλία, έχω περάσει χρόνο διαβάζοντας στο αναγνωστήριο της, έχω κάνει εκεί την έρευνα για την πτυχιακή μου εργασία. Από την ολοκλήρωση της τελευταίας, το 2002, έχω σταματήσει να την επισκέπτομαι. Γιατί, θα ρωτήσετε. Και απαντώ:
-ο χώρος του αναγνωστηρίου δεν ανταποκρίνεται σε έναν σύγχρονο χώρο μελέτης
-ο κατάλογος είναι προβληματικός με αποτέλεσμα να μην μπορώ να εντοπίσω το υλικό που επιθυμώ
-ακόμη κι αν εντοπίσω το υλικό στον κατάλογο δεν είμαι καθόλου βέβαιη ότι θα υπάρχει στα ράφια
-απέχει μακράν από την εικόνα που έχω για μία σύγχρονη δημόσια βιβλιοθήκη, η οποία θα προσέλκυε στους κόλπους της όχι μόνο τους ερευνητές, αλλά οποιονδήποτε αποζητά είτε ένα χώρο τέρψης και αναψυχής, έναν χώρο απόδρασης από τα καθημερινά προβλήματα, είτε απαντήσεις σε ζητήματα που τον απασχολούν.
Θα έλεγα, λοιπόν, ότι, παρά τον πλούτο των συλλογών της και του έργου που αναμφισβήτητα μέχρι σήμερα επιτελεί, δεν ανταποκρίνεται συνολικά στις ανάγκες μου για μελέτη, έρευνα και αναψυχή.
Το τελευταίο διάστημα με αφορμή την επικείμενη μετακόμισή της στο Μέγαρο Αχτάρικα έχει αναπτυχθεί ένας διάλογος (;) γύρω από το εάν θα πρέπει να δοθεί ή όχι το κτήριο στο σύνολο του στη Βικελαία. Θα προσπεράσω το γεγονός ότι δεν θα έπρεπε καν να τίθεται αυτό το δίλημμα. Είναι κοινή παραδοχή ότι η Βικελαία θα πρέπει να έχει το χώρο να αναδείξει τους θησαυρούς της και να αναπτύξει τη συλλογή και τις υπηρεσίες της, ώστε να αποτελεί έναν πυρήνα συσπείρωσης των ανθρώπων του πνεύματος και προσέλκυσης των νέων, ώστε να στραφούν στη μελέτη και την έρευνα. Πώς θα συμβεί αυτό, εάν μοιράζεται ένα χώρο με ιδιωτικά καταστήματα είτε πρόκειται για εμπορικά είτε για καφέ ή μπαρ; Πώς θα κρατήσει μία ταυτότητα ως χώρος πνεύματος και πολιτισμού;
Θα έρθω, λοιπόν, στο θέμα που θεωρώ σημαντικότερο: ακόμη κι αν η Βικελαία μετακομίσει σε ένα υπερσύγχρονο κτήριο το οποίο τελικά θα δοθεί στο σύνολό του, πράγμα απαραίτητο και ευκταίο, θα εκσυγχρονιστεί και ως προς τις υπηρεσίες της; Γιατί απλά μία μετακόμιση σε ένα νέο χώρο, όπου θα συνεχίσει να λειτουργεί όπως και πριν, δεν νομίζω ότι θα λύσει τα προβλήματα που προανέφερα. Έχουν γίνει μελέτες για την πολιτική που θα αναπτύξει από εκεί και πέρα; Η κτηριακή μελέτη που έχει δημοσιευτεί απεικονίζει τα ήδη υπάρχοντα τμήματα της Βιβλιοθήκης. Μήπως όμως χρειάζεται μία εκ θεμελίων αναδιάρθρωση των υπηρεσιών της, ώστε να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες του κοινωνικού της περιβάλλοντος; Γνωρίζει η Βικελαία Βιβλιοθήκη το κοινό στο οποίο απευθύνεται και τις ανάγκες του; Γνωρίζουν οι κύριοι που εκτελούν το μεγάλο αυτό έργο ποιες υπηρεσίες πρέπει να παρέχει μία σύγχρονη λαϊκή βιβλιοθήκη; Η μελέτη του χώρου έχει γίνει σε συνάρτηση με την ανάπτυξη των υπηρεσιών της ή έχει δοθεί όλο το βάρος στον υλικοτεχνικό εξοπλισμό; Έχουν κληθεί να καταθέσουν τη γνώμη τους ειδικοί, γνώστες των υπηρεσιών που είναι αναγκαίο να παρέχει μία δημόσια βιβλιοθήκη στον 21ο αιώνα;
Η μεταφορά των συλλογών της Βικελαίας σε ένα υπερσύγχρονο κτήριο, χωρίς ταυτότητα, χωρίς εκσυγχρονισμένες υπηρεσίες, χωρίς γνώση του τρόπου χρήσης και των δυνατοτήτων των νέων τεχνολογιών, γνώμη μου είναι ότι μικρή διαφορά θα έχει στην πρόοδο της πνευματικής ζωής του τόπου. Για να αποτελέσει πόλο έλξης του πνεύματος και χώρο πολιτισμού – για να το πω απλά: να γεμίσει επιτέλους με κόσμο – το πρώτο βήμα είναι να δοθεί στη Βικελαία ολόκληρο το κτήριο.
Το επόμενο να γίνει μία σωστή μελέτη για την κατανομή των τμημάτων που θα την απαρτίζουν στο χώρο αυτό σε συνάρτηση με τις υπηρεσίες που θα παρέχει προς τους πολίτες. Αυτό δεν σημαίνει απλά να διασφαλίσουμε την επάρκεια του χώρου σε σχέση με το μέγεθος των συλλογών της. Η κατανομή των τμημάτων στο χώρο πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι εύχρηστη και λειτουργική η βιβλιοθήκη στο σύνολό της, πράγμα που δεν προκύπτει από τη δημοσιευμένη κτηριακή μελέτη. Για παράδειγμα σε τι εξυπηρετεί η παιδική βιβλιοθήκη να «σπάει» σε δύο ορόφους; Γιατί να γειτνιάζει με καταστήματα; Γιατί είναι κοινή η έκταση του χώρου του αναγνωστηρίου με τα βιβλιοστάσια; Τι σημαίνει αυτό για την κατανομή των γραφείων μελέτης στο χώρο αυτό και πόση έκταση θα καταλάβουν τελικά;
Τρίτο και ιδιαίτερα σημαντικό, να στελεχωθεί με μία ομάδα βιβλιοθηκονόμων με γνώσεις και δεξιότητες που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες μίας σύγχρονης δημόσιας βιβλιοθήκης. Με την εμπειρία των ανθρώπων που για χρόνια την έχουν υπηρετήσει και την ενδυνάμωση της με νέους επαγγελματίες μπορεί να λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς και ως σύμβολο της ιδιαίτερης ιστορίας και κουλτούρας μας και να συνδράμει στην πνευματική ζωή του τόπου, αναβαθμίζοντας έτσι την ίδια την ποιότητα ζωής μας.
Φυσικά, το γεγονός ότι αποτελεί μέχρι σήμερα υπηρεσία του δήμου και όχι αυτόνομο οργανισμό, δυσχεραίνει την προσπάθεια για τον εκσυγχρονισμό της. Σημεία-κλειδιά για την ορθή λειτουργία της είναι:
- Κατάλληλοι χώροι (για την κύρια συλλογή, ανάγνωσης, αποθήκευσης, προθήκες για τις κλειστές συλλογές, κλπ.) και τεχνολογικός εξοπλισμός (για προγράμματα ψηφιοποίησης, υπολογιστές για το κοινό και δικτύωση)
-Μία πολιτική ανάπτυξης συλλογής, με ενημερωμένες εκδόσεις και σύμφωνα με τις ανάγκες της κοινότητας που εξυπηρετεί.
-Ένα ισχυρό τμήμα καταλογογράφησης και τεκμηρίωσης για την οργάνωση της συλλογής, ώστε να είναι το υλικό της προσβάσιμο in situ, αλλά και από απομακρυσμένους χρήστες.
-Να αναπτύσσει ψηφιακές υπηρεσίες, οι οποίες δεν θα μένουν χωρίς χρήστες.
-Να φροντίζει για τη διατήρηση των συλλογών της, πραγματικών και ψηφιακών.
-Να παρέχει κοινωνικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες (σεμινάρια, υπηρεσίες πληροφοριακού γραμματισμού, αλφαβητισμού, κατά του ρατσισμού, κατά των ναρκωτικών, κλπ.)
-Να είναι ανοιχτή σε συνέργειες σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Ναι, η Βικελαία έχει πλούτο τεκμηρίων.
Ναι, η Βικελαία μέσω του προσωπικού της έχει επιτελέσει πολύπλευρο και σπουδαίο έργο μέχρι σήμερα.
Είναι, όμως, ανάγκη να εκσυγχρονιστεί και όχι απλά νʼ αλλάξει «ένδυμα».
Τελευταία ακούω διαρκώς τη φράση: «Ας δώσουμε στη Βικελαία το χώρο που της αξίζει». Επειδή βιβλιοθήκη δεν υπάρχει χωρίς ανθρώπους να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες της, θα την παραφράσω λέγοντας:
Ας δώσουμε επιτέλους στους Ηρακλειώτες τη Βιβλιοθήκη που τους αξίζει!
* Η Ζωή Καστελιανού είναι γραμματέας ΠΕΤ Κρήτης Ένωσης Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης
zoikriti@yahoo.com
petkritis@gmail.com
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Ηράκλειο. Είμαι μέλος της Βικελαίας Βιβλιοθήκης από τα παιδικά μου χρόνια, έχω δανειστεί παιδικά βιβλία, έχω περάσει χρόνο διαβάζοντας στο αναγνωστήριο της, έχω κάνει εκεί την έρευνα για την πτυχιακή μου εργασία. Από την ολοκλήρωση της τελευταίας, το 2002, έχω σταματήσει να την επισκέπτομαι. Γιατί, θα ρωτήσετε. Και απαντώ:
-ο χώρος του αναγνωστηρίου δεν ανταποκρίνεται σε έναν σύγχρονο χώρο μελέτης
-ο κατάλογος είναι προβληματικός με αποτέλεσμα να μην μπορώ να εντοπίσω το υλικό που επιθυμώ
-ακόμη κι αν εντοπίσω το υλικό στον κατάλογο δεν είμαι καθόλου βέβαιη ότι θα υπάρχει στα ράφια
-απέχει μακράν από την εικόνα που έχω για μία σύγχρονη δημόσια βιβλιοθήκη, η οποία θα προσέλκυε στους κόλπους της όχι μόνο τους ερευνητές, αλλά οποιονδήποτε αποζητά είτε ένα χώρο τέρψης και αναψυχής, έναν χώρο απόδρασης από τα καθημερινά προβλήματα, είτε απαντήσεις σε ζητήματα που τον απασχολούν.
Θα έλεγα, λοιπόν, ότι, παρά τον πλούτο των συλλογών της και του έργου που αναμφισβήτητα μέχρι σήμερα επιτελεί, δεν ανταποκρίνεται συνολικά στις ανάγκες μου για μελέτη, έρευνα και αναψυχή.
Το τελευταίο διάστημα με αφορμή την επικείμενη μετακόμισή της στο Μέγαρο Αχτάρικα έχει αναπτυχθεί ένας διάλογος (;) γύρω από το εάν θα πρέπει να δοθεί ή όχι το κτήριο στο σύνολο του στη Βικελαία. Θα προσπεράσω το γεγονός ότι δεν θα έπρεπε καν να τίθεται αυτό το δίλημμα. Είναι κοινή παραδοχή ότι η Βικελαία θα πρέπει να έχει το χώρο να αναδείξει τους θησαυρούς της και να αναπτύξει τη συλλογή και τις υπηρεσίες της, ώστε να αποτελεί έναν πυρήνα συσπείρωσης των ανθρώπων του πνεύματος και προσέλκυσης των νέων, ώστε να στραφούν στη μελέτη και την έρευνα. Πώς θα συμβεί αυτό, εάν μοιράζεται ένα χώρο με ιδιωτικά καταστήματα είτε πρόκειται για εμπορικά είτε για καφέ ή μπαρ; Πώς θα κρατήσει μία ταυτότητα ως χώρος πνεύματος και πολιτισμού;
Θα έρθω, λοιπόν, στο θέμα που θεωρώ σημαντικότερο: ακόμη κι αν η Βικελαία μετακομίσει σε ένα υπερσύγχρονο κτήριο το οποίο τελικά θα δοθεί στο σύνολό του, πράγμα απαραίτητο και ευκταίο, θα εκσυγχρονιστεί και ως προς τις υπηρεσίες της; Γιατί απλά μία μετακόμιση σε ένα νέο χώρο, όπου θα συνεχίσει να λειτουργεί όπως και πριν, δεν νομίζω ότι θα λύσει τα προβλήματα που προανέφερα. Έχουν γίνει μελέτες για την πολιτική που θα αναπτύξει από εκεί και πέρα; Η κτηριακή μελέτη που έχει δημοσιευτεί απεικονίζει τα ήδη υπάρχοντα τμήματα της Βιβλιοθήκης. Μήπως όμως χρειάζεται μία εκ θεμελίων αναδιάρθρωση των υπηρεσιών της, ώστε να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες του κοινωνικού της περιβάλλοντος; Γνωρίζει η Βικελαία Βιβλιοθήκη το κοινό στο οποίο απευθύνεται και τις ανάγκες του; Γνωρίζουν οι κύριοι που εκτελούν το μεγάλο αυτό έργο ποιες υπηρεσίες πρέπει να παρέχει μία σύγχρονη λαϊκή βιβλιοθήκη; Η μελέτη του χώρου έχει γίνει σε συνάρτηση με την ανάπτυξη των υπηρεσιών της ή έχει δοθεί όλο το βάρος στον υλικοτεχνικό εξοπλισμό; Έχουν κληθεί να καταθέσουν τη γνώμη τους ειδικοί, γνώστες των υπηρεσιών που είναι αναγκαίο να παρέχει μία δημόσια βιβλιοθήκη στον 21ο αιώνα;
Η μεταφορά των συλλογών της Βικελαίας σε ένα υπερσύγχρονο κτήριο, χωρίς ταυτότητα, χωρίς εκσυγχρονισμένες υπηρεσίες, χωρίς γνώση του τρόπου χρήσης και των δυνατοτήτων των νέων τεχνολογιών, γνώμη μου είναι ότι μικρή διαφορά θα έχει στην πρόοδο της πνευματικής ζωής του τόπου. Για να αποτελέσει πόλο έλξης του πνεύματος και χώρο πολιτισμού – για να το πω απλά: να γεμίσει επιτέλους με κόσμο – το πρώτο βήμα είναι να δοθεί στη Βικελαία ολόκληρο το κτήριο.
Το επόμενο να γίνει μία σωστή μελέτη για την κατανομή των τμημάτων που θα την απαρτίζουν στο χώρο αυτό σε συνάρτηση με τις υπηρεσίες που θα παρέχει προς τους πολίτες. Αυτό δεν σημαίνει απλά να διασφαλίσουμε την επάρκεια του χώρου σε σχέση με το μέγεθος των συλλογών της. Η κατανομή των τμημάτων στο χώρο πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι εύχρηστη και λειτουργική η βιβλιοθήκη στο σύνολό της, πράγμα που δεν προκύπτει από τη δημοσιευμένη κτηριακή μελέτη. Για παράδειγμα σε τι εξυπηρετεί η παιδική βιβλιοθήκη να «σπάει» σε δύο ορόφους; Γιατί να γειτνιάζει με καταστήματα; Γιατί είναι κοινή η έκταση του χώρου του αναγνωστηρίου με τα βιβλιοστάσια; Τι σημαίνει αυτό για την κατανομή των γραφείων μελέτης στο χώρο αυτό και πόση έκταση θα καταλάβουν τελικά;
Τρίτο και ιδιαίτερα σημαντικό, να στελεχωθεί με μία ομάδα βιβλιοθηκονόμων με γνώσεις και δεξιότητες που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες μίας σύγχρονης δημόσιας βιβλιοθήκης. Με την εμπειρία των ανθρώπων που για χρόνια την έχουν υπηρετήσει και την ενδυνάμωση της με νέους επαγγελματίες μπορεί να λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς και ως σύμβολο της ιδιαίτερης ιστορίας και κουλτούρας μας και να συνδράμει στην πνευματική ζωή του τόπου, αναβαθμίζοντας έτσι την ίδια την ποιότητα ζωής μας.
Φυσικά, το γεγονός ότι αποτελεί μέχρι σήμερα υπηρεσία του δήμου και όχι αυτόνομο οργανισμό, δυσχεραίνει την προσπάθεια για τον εκσυγχρονισμό της. Σημεία-κλειδιά για την ορθή λειτουργία της είναι:
- Κατάλληλοι χώροι (για την κύρια συλλογή, ανάγνωσης, αποθήκευσης, προθήκες για τις κλειστές συλλογές, κλπ.) και τεχνολογικός εξοπλισμός (για προγράμματα ψηφιοποίησης, υπολογιστές για το κοινό και δικτύωση)
-Μία πολιτική ανάπτυξης συλλογής, με ενημερωμένες εκδόσεις και σύμφωνα με τις ανάγκες της κοινότητας που εξυπηρετεί.
-Ένα ισχυρό τμήμα καταλογογράφησης και τεκμηρίωσης για την οργάνωση της συλλογής, ώστε να είναι το υλικό της προσβάσιμο in situ, αλλά και από απομακρυσμένους χρήστες.
-Να αναπτύσσει ψηφιακές υπηρεσίες, οι οποίες δεν θα μένουν χωρίς χρήστες.
-Να φροντίζει για τη διατήρηση των συλλογών της, πραγματικών και ψηφιακών.
-Να παρέχει κοινωνικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες (σεμινάρια, υπηρεσίες πληροφοριακού γραμματισμού, αλφαβητισμού, κατά του ρατσισμού, κατά των ναρκωτικών, κλπ.)
-Να είναι ανοιχτή σε συνέργειες σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Ναι, η Βικελαία έχει πλούτο τεκμηρίων.
Ναι, η Βικελαία μέσω του προσωπικού της έχει επιτελέσει πολύπλευρο και σπουδαίο έργο μέχρι σήμερα.
Είναι, όμως, ανάγκη να εκσυγχρονιστεί και όχι απλά νʼ αλλάξει «ένδυμα».
Τελευταία ακούω διαρκώς τη φράση: «Ας δώσουμε στη Βικελαία το χώρο που της αξίζει». Επειδή βιβλιοθήκη δεν υπάρχει χωρίς ανθρώπους να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες της, θα την παραφράσω λέγοντας:
Ας δώσουμε επιτέλους στους Ηρακλειώτες τη Βιβλιοθήκη που τους αξίζει!
* Η Ζωή Καστελιανού είναι γραμματέας ΠΕΤ Κρήτης Ένωσης Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης
zoikriti@yahoo.com
petkritis@gmail.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου